Film | Muzyka | Pasje

JOKER
polska premiera: 4.10.2019
reż. Todd Phillips

moja ocena: 5.5/10

W filmowej popkulturze Joker do tej pory posiadał trzy twarze. Demoniczną Jacka Nicholsona w “Batmanie” (1989) Tima Burtona, mrocznie psychodeliczną Heatha Ledgera w “Mrocznym Rycerzu” (2008) Christophera Nolana, a ostatnio koszmarnie kiczowatą Jareda Leto w “Suicide Squad” (2016) Davida Ayera. Teraz nemesis Batmana otrzymało nie tylko twarz, ale i ciało Joaquina Phoenixa – jednego z najwybitniejszych, żyjących aktorów, który w JOKERZE wykonuje genialną robotę. Oddaje tej roli – dosłownie – całego siebie, grając niezwykle cieleśnie, boleśnie, transowo. Dokładnie taką postać, jaką dostał do zagrania. I tym bardziej szkoda, że właściwie tylko Phoenix wykonuje swoją robotę na nienagannym poziomie. Za kamerą nagrodzonego Złotym Lwem w Wenecji “Jokera” stanął Todd Phillips – gość, który do tej pory nie zrobił filmu na serio. Teraz już wiem dlaczego. Jako współautor scenariusza twórca bromance’owej serii KAC VEGAS podjął decyzję, by wyciągnąć Arthura Flecka (jeszcze nie Jokera) z komiksowego uniwersum i Batmanowego kontekstu, by nadać jego historii uniwersalnego, doniosłego przekazu. Pozostawia hiperrealistyczny szkielet Gotham City – miasta tańczącego z zapałkami na beczce prochu, gdzie jedna iskra może rozpalić prawdziwy ogień społecznego buntu. I na pewno nie przegapicie tej metafory, bo Phillips ją będzie namiętnie powtarzał głośno i wyraźnie, żeby absolutnie nic nam nie umknęło, jeśli byśmy się jakimś cudem nie domyślili za pierwszym razem. Nie wiadomo tylko czemu, gdy ten lont zostanie rozpalony przez pierwsze morderstwa Flecka do wybuchu regularnej rewolucji nie dzieje się właściwie nic. Poza bardzo leniwym w narracji originem postaci.

“Joker” najlepszy jest wtedy, gdy Phillips sięga po swoje komediowe korzenie, ale tych momentów w filmie jest bardzo mało. W paru fragmentach udaje się reżyserowi zbudować nastrój przeszywającego niepokoju. Pokazać cierpienie Flecka z powodu społecznego wykluczenia, samotności i choroby psychicznej tak, że też się czuje ten jego ból na własnym ciele. Bo choć on gdzieś gryzie i kłuje we wnętrzu, staje się bardzo fizyczny poprzez anorektyczną, ponurą posturę Joaquina Phoenixa. Ucieczka w nihilizm i odnalezienie spełnienia w przemocy. Doceniam, ale mimo wszystko za mało w tej postaci prawdziwego człowieka. Gdy bowiem przypomnimy sobie kultowego “Taksówkarza”, do którego “Jokerowi” ma być bardzo blisko, tam portret jednostki odrzucanej przez społeczny mainstream był żywszy, bardziej krwisty, a przede wszystkim prawdziwszy poprzez egzystencjalne sprzeczności, które targały Travisem Bickle.

Phillips potyka się wielokrotnie. A to o technikalia, jak świetna muzyka Hildura Guðnadóttira, ale pojawiająca się w totalnie absurdalnych momentach, a to pornograficzny wręcz zachwyt nad aktorstwem Phoenixa, które choć znakomite, w takiej “aranżacji” czasem ociera się o kicz. Okropne było, gdy Phillipsowi nie udało się zachować konsekwencji w odcinaniu od spuścizny Batmana, pojawiła się tu więc nieśmiertelna scena morderstwa rodziców Bruce’a Wayne’a. Ale przede wszystkim reżyser nie potrafi opowiadać o Flecku/Jokerze w tym szerszym, społecznym kontekście. Jest płytki, wtórny, moralnie wątpliwy (agresja jako główne “narzędzie” buntu oraz niesmaczna sugestia, że choroba psychiczna = większa podatność na przemoc). Odkrywa oczywistości niczym prawdy objawione po raz pierwszy oraz powiela popkulturowe stereotypy. Zagubienie Phillipsa doprowadziło do tego, że w JOKERZE mamy kilka, alternatywnych zakończeń i żadne w sumie nie jest dobre. Na koniec ja zostawię tu tylko jeszcze jedno przemyślenie: by nie przywoływać tu “Króla Komedii”, bo robią to w swoich recenzjach wszyscy, przypomnę, że w tej dekadzie powstał taki lepszy “Joker” – “Rozrywka” Ricka Alversona 4 lata temu.

THE LODGE
Nowe Horyzonty 2019
reż. Severin Fiala & Veronika Franz

moja ocena: 7/10

Szanuję w “The Lodge” ciekawą żonglerkę gatunkowymi konwencjami, która jednakowoż nie ma aspiracji bycia jednocześnie nośnikiem jakichś uniwersalnych znaczeń, co we współczesnych, ambitniejszych horrorach stało się modnym trendem. Fiala i Franz zmienili kontynent, ale nie zmienili swoich antyfamilijnych zainteresowań. Budują gęsty, ciężki nastrój psychotycznej, rodzinnej tajemnicy odkrywanej w zaciszu przytulnych czterech ścian chatki w głębi lasu. Stoją za tą historią groza i charakterystyczne napięcie, ale nie straszą one dla samego efektu gęsiej skórki czy nerwowych ruchów w fotelu. Nie tylko dlatego, że bywają po prostu przytłaczające, nieco zbyt oczywiste, za bardzo wręcz koronkowe w swojej gatunkowej konstrukcji, by traktować je aż tak – nomen omen – śmiertelnie poważnie. Choć powagę w swoim filmie Austriacy zachowują od początku do końca. I bywają także bardzo odważni, bo gdy matka dwójki dzieci przykłada sobie pistolet do skroni i go odpala, nie odwracają nerwowo wzroku/kamery, nie bawią się w żadne zagrywki typu niech działa wyobraźnia. Fiala i Franz dotykają intrygującego tematu. Interesuje ich zło, ale nie per se, lecz raczej jego percepcja. Pokazują, jak można go nie dostrzegać u tych, których kulturowo uznaje się za czystych i niewinnych (dzieci), choć to właśnie oni okazują się katalizatorem dla przyszłej tragedii. Wyrachowanymi reżyserami bezwzględnej intrygi wymierzonej w – ich zdaniem – prowodyrkę dramatu ich domostwa. Fascynująca jest postać niechcianej kandydatki na macochę grana przez Riley Keough. Ze swoją mętną, zatrważającą przeszłością i teraźniejszą pozą psa z podkulonym ogonem pod wpływem perfidnej manipulacji wraca na ciemną stronę mocy, co dla nikogo nie może skończyć się dobrze. I wracając jeszcze do tej odwagi “The Lodge”, ujawnia się ona najmocniej w okrutnym (ale w zupełnie inny sposób niż byście obstawiali) finale filmu.

GDZIE JESTEŚ BERNADETTE?
polska premiera: 16.08.2019
reż. Richard Linklater

moja ocena: 6/10

Richard Linklater wychodzi nieco poza swoje emploi, proponując historię, która łączy w sobie tak wiele wątków i motywów z szeroko pojętego kina niezależnego, że ciężko ją nawet uznać za kino w pełni autorskie. Neurotyczna poza tytułowej bohaterki – z brawurową nadekspresją znaną już z “Blue Jasmine”, koncertowo zagraną przez Cate Blanchett – przypomina zastęp Allenowskich charakterów. Realistyczne, ale w gruncie rzeczy totalnie oderwane od przyziemnej rzeczywistości otoczenie i ekscentryczny sposób bycia rodziny Bernadette przybliża ich do postaci z miejskich baśni Wesa Andersona. Gdy jeszcze dodamy, że Pani Fox zostaje motorem osobliwego modus operandi pomyłek i niedomówień, od bogactwa scenariuszowych błyskotek może zakręcić się w głowie. Nikomu nie powinno jednak umknąć, że “Where’d You Go, Bernadette” pokazuje bardzo precyzyjnie depresję, przede wszystkim jako chorobę cywilizacyjną. W przypadku bohaterki rozwijała się ona latami, zaś pokonanie jej ewidentnie oczyściłoby aurę wokół Bernadette i przywróciło równowagę w życiu jej i bliskich. Ciekawa jest geneza choroby bohaterki – jednostki o nieprzeciętnej wrażliwości artystycznej i talencie, która ponosząc pierwszą, zawodową porażkę, porzuca karierę i oddaje się rodzinnemu życiu. Przez lata brak kreatywnych wyzwań, nuda z przedmieść, izolacja z wyboru zaprowadziły kondycję psychiczną Bernadette na skraj przepaści. Komediodramatyczna forma filmu przeplata się momentami z soczyście sarkastycznym humorem i przesłodzonymi scenami wzruszeń. Najtrudniej wrzuć się jednak w sytuację bohaterów, którzy – nie licząc depresji Bernadette – borykają się z totalnie wymyślonymi problemami (pierwszego świata). “Where’d You Go, Bernadette” pozostaje mimo swoich absurdów kinem z duszą, przyjemnym i całkiem błyskotliwym.